Thomas Alva Edison

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Thomas Edison
"Dahilik %1 ilham, %99 çalışmanın eseridir. (Harper's Monthly, Eylül 1932)"
Doğum	11 Şubat 1847(1847-02-11) Ohio, ABD
Ölüm	18 Ekim 1931 (84 yaşında) New Jersey, ABD
Milliyeti	Amerikan
Branşı	Kimya

Edison ve ilk icat ettiği fonograflardan biri; 1877-1878 civarları.

Thomas Alva Edison (d. 11 Şubat 1847 – ö. 18 Ekim 1931) 20. yüzyıl yaşamını icatlarıyla büyük bir şekilde etkileyen Amerikalı mucit ve iş adamıdır. Bazı icatları tamamen orijinal olmakla birlikte, eski icatların geliştirilmesi veya yönetimi altında çalışan yüzlerce çalışana aittir. Yine de Edison elinde bulundurduğu kendi adını taşıyan^[1] Amerikan patentiyle tarihteki en önemli ve en verimli mucitlerden biri olarak nitelendirilir. Patentlerinin çoğu Amerika'nın haricinde Almanya, Fransa ve İngiltere onaylarına da sahiptir.^[2][3]

Hayatı

Çocukluk ve gençlik dönemi

Edison'un doğumyeri

Thomas Edison çocukluk dönemi

Thomas Alva Edison, Milan, Ohio'da doğdu. Yedi kardeşin 7. olmaktadır. Babası Samuel "The Iron Shovel" Edison, Jr.(1804–1896)(Kanada), anneside Nancy Matthews Elliott (1810–1871)dur. Kendisinin Hollandalı olduğu düşünülmektedir.^[4]Yedi yaşındayken ailesiyle birlikte Michigan'daki Port Huron'a yerleşti ve ilköğrenimine burada başladı. Fakat başladıktan yaklaşık 4 ay sonra algılamasının yavaşlığı nedeniyle okuldan uzaklaştırıldı.^[5]Bu arada evlerinin kilerinde bir kimya laboratuvarı kurdu. Özellikle kimya deneylerine ve Volta kaplarından elektrik akımı elde etmeye yönelik araştırmalara ilgi duydu^{[6][7][8][9][10][11][12][13][14]}; bir süre sonra kendi başına bir telgraf aleti yaptı ve Mors alfabesini öğrendi. O günlerde geçirdiği ağır bir hastalık sonucu kulakları ağır işitmeye başladı.^[15]12 yaşındayken bir trende dergi ve meyve satıyor, bir yandan da trenin yük vagonunu yerleştirdiği küçük bir baskı makinesi ile haftalık bir gazete basıyordu. Ama bir gün içinde kimyasal madde bulunan şeylerden biri kırılıp vagonda yangın çıkınca Edison hem trendeki işinden oldu hem de ömür boyu ağır işitmesine yol açacak biçimde yaralandı.^[16]Daha sonra telgrafçılık öğrenmeye karar veren Edison 1863-1868 arasında ABD ve Kanada da birkaç telgrafhanede çalıştı. 1868 de bir atölye kurdu ama yaptığı elektrikli kayıt aygıtının patentini satamayınca bir yıl sonra parasız ve borçlu olarak Boston dan New York ‘a gitti.^[16][5][6]

Evliliği

24 Aralık 1871 yılında, 2 ay önce tanışmış olduğu 16 yaşındaki Mary Stilwell ile evlendi. Üç çocukları oldu: Marion Estelle Edison (bilinen adıyla Dot), Thomas Alva Edison, Jr. (bilinen adıyla Dash) ve William Leslie Edison.^[17] Mary Edison 9 Ağustos 1884'te hayatını kaybetti.

1880'lerde Fort Myers, Florida'dan bir arsa satın aldı ve daha sonra burada kışları kalmak için kendine küçük bir ev inşa ettirdi. Otomobil endüstrisinin büyük adamı Henry Ford yakın bir zaman sonra Edison'un evinin birkaç yüz metre ötesine taşındı. Bu nedenle Edison ve Ford ölene dek arkadaş kaldılar. 24 Şubat 1886 Edison ikinci evliliğini 19 yaşındaki Mina Miller ile gerçekleştirdi.^[18] Bu evliliğinden de üç çocuk sahibi oldu:

• Madeleine Edison, John Eyre Sloane^[19][20]
• Charles Edison,(babası öldükten sonra New Jersey yöneticisi oldu.)^[21]

• Theodore Edison.^[22]

Buluşları

Elektrik ampulün 223898 numaralı ve 27 Ocak 1880 tarihli patent belgesi.

1879'da Edison bir elektrik ampulü icat etti.^[23]Kömürleştirilmiş iplikten Flamanlarla deneyler yaptıktan sonra karbonlaştırılmış kağıt flamanda karar kıldı.^[24] 1880’de evde güvenle kullanılabilecek ampuller üreterek tanesini 2,5 dolara satmaya başladı. Ancak 1878 yılında bir İngiliz bilim adamı olan Joseph Wilson Swan da bir elektrik ampulü icat etmiştir. Ampul camdı ve içinde kömürleştirilmiş bir flaman bulunuyordu. Swan, ampulün içindeki havayı boşlattı çünkü havasız ortamda flaman yanıp tükenmiyordu. Bu iki bilim adamı güçlerini birleştirmeye karar vererek Edison ve Swan Elektrikli Aydınlatma Şirketi’ni kurdular.^[25]

1883'de hayatının en büyük icadı olan Edison etkisi denen olayı gerçekleştirdi; yani ısıtılmış bir filamanın moleküler boşlukta elektron yayılmasını buldu. 1883'te bulduğu bu olay sıcak katotlu tüplerin temelini oluşturdu. Daha sonra Akkor lambanın üretimini geliştirmeyi başardı, bu da ampulün halk arasında yaygınlaşmasını sağladı.^[26][27]

	Mary Had a Little Lamb Thomas Edison reciting "Mary Had a Little Lamb"=Ogg
Problems listening to this file? See media help.

Menlo Park

Thomas Edison'un icadının çalışma şeklini sergilemek üzere geliştirdiği Menlo Park'taki ilk ampulu

Edison'un Menlo Park Laboratuarı

Edison'un en önemli keşfi Menlo Park, New Jersey'deki ilk endüstriyel araştırma laboratuarıydı. Sürekli olarak teknolojik keşifler ve geliştirmeler-iyileştirmeler yapmak gibi özel bir amaç için kurulmuş ilk kurumdu.^[28] Edison birçok icadını resmi olarak bu labaratuarda üretmiş, birçok çalışanı onun direktifleri doğrultusunda bu icatların araştırma ve geliştirmesinde görev almıştır.^[29]

Elektrik mühendisi William Joseph Hammer, 1879 Aralık'ında Edison'un laboratuvar asistanı olarak görevine başlamıştır. Telefon, fonograf, elektrikli tren, demir madeni ayıracı, elektrikli aydınlatma ve diğer birçok icatta büyük katkılarda bulunmuştur.^[30] Hammer'ı özel kılansa elektrik ampulünün icadındaki ve bu aletin geliştirme ve testleri sırasındaki çalışmalarıdır. Hummer 1880'de Edison'un lamba çalışmalarının şef mühendisi olmuş, bu mevkiideki ilk yılında Francis Robbins Upton'ın genel müdürlüğünü yaptığı fabrika 50.000 ampul üretmiştir. Edison'a göre Hammer elektrik ampulünün bir öncüsüdür. 1000'e yakın patenti bulunmaktadır.^[31]

Hakkında yazılmış biyografiler

• Albion, Michele Wehrwein. (2008). The Florida Life of Thomas Edison. University Press of Florida. 978-0-8130-3259-7.
• Adams, Glen J. (2004). The Search for Thomas Edison's Boyhood Home. 978-1-4116-1361-4.
• Angel, Ernst (1926). Edison. Sein Leben und Erfinden, Berlin: Ernst Angel Verlag.
• Baldwin, Neil (2001). Edison: Inventing the Century. University of Chicago Press. 0-226-03571-9.
• Clark, Ronald William (1977). Edison: The man who made the future, Londra: Macdonald & Janès: Macdonald and Jane's. 0-354-04093-6.
• Conot, Robert (1979). A Streak of Luck, New York: Seaview Books. 0-87223-521-1.
• Essig, Mark (2004). Edison and the Electric Chair, Stroud: Sutton. 0-7509-3680-0.
• Essig, Mark (2003). Edison & the Electric Chair: A Story of Light and Death, New York: Walker & Company. 0-8027-1406-4.
• Jonnes, Jill (2003). Empires of Light: Edison, Tesla, Westinghouse, and the Race to Electrify the World, New York: Random House. 0-375-50739-6.
• Josephson, Matthew (1959). Edison. McGraw Hill. ISBN 0-07-033046-8.
• Pretzer, William S. (ed). (1989). Working at Inventing: Thomas A. Edison and the Menlo Park Experience, Dearborn, Michigan: Henry Ford Museum & Greenfield Village. ISBN 0-933728-33-6.
• Stross, Randall E. (2007). The Wizard of Menlo Park: How Thomas Alva Edison Invented the Modern World. Crown. 1-400-04762-5.

Dipnot

1. ^ List of Edison patents. 30 Ocak 2009 tarihinde erişilmiştir.
2. ^ Adams, Glen J. (2004). The Search for Thomas Edison's Boyhood Home. 978-1-4116-1361-4.
3. ^ Angel, Ernst (1926). Edison. Sein Leben und Erfinden, Berlin: Ernst Angel Verlag.
4. ^ Baldwin, Neal (1995). Edison: Inventing the Century. Hyperion. 0-7868-6041-3.
5. ^ ^{a b} Edison kimdir?. 30 Ocak 2009 tarihinde erişilmiştir.
6. ^ ^{a b} Baldwin, Neil (2001). Edison: Inventing the Century. University of Chicago Press. 0-226-03571-9.
7. ^ Clark, Ronald William (1977). Edison: The man who made the future, Londra: Macdonald & Janès: Macdonald and Jane's. 0-354-04093-6.
8. ^ Conot, Robert (1979). {{{başlık}}}, New York: Seaview Books. 0-87223-521-1.
9. ^ Essig, Mark (2004). Edison and the Electric Chair, Stroud: Sutton. 0-7509-3680-0.
10. ^ Essig, Mark (2003). Edison & the Electric Chair: A Story of Light and Death, New York: Walker & Company. 0-8027-1406-4.
11. ^ Jonnes, Jill (2003). Empires of Light: Edison, Tesla, Westinghouse, and the Race to Electrify the World, New York: Random House. 0-375-50739-6.
12. ^ Josephson, Matthew (1959). Edison. McGraw Hill. ISBN 0-07-033046-8.
13. ^ Pretzer, William S. (ed). (1989). Working at Inventing: Thomas A. Edison and the Menlo Park Experience, Dearborn, Michigan: Henry Ford Museum & Greenfield Village. ISBN 0-933728-33-6.
14. ^ Stross, Randall E. (2007). The Wizard of Menlo Park: How Thomas Alva Edison Invented the Modern World. Crown. 1-400-04762-5.
15. ^ Edison. 30 Ocak 2009 tarihinde erişilmiştir.
16. ^ ^{a b} Edison'un sağırlığı. 30 Ocak 2009 tarihinde erişilmiştir.
17. ^ "Older Son To Sue To Void Edison Will; William, Second Child Of The Counsel.", New York Times, 31 Ekim 1931. 30 Ocak 2009 tarihinde erişilmiştir.
18. ^ IEEE Virtual Museum.
19. ^ "Madeleine Edison a Bride. Inventor's Daughter Married to J. E. Sloan by Mgr. Brann.", New York Times, 18 Haziran, 1914, perşembe. 30 Ocak 2009 tarihinde erişilmiştir.
20. ^ "Mrs. John Eyre Sloane Has a Son at the Harbor Sanitarium Here.", New York Times, 10 Ocak, 1931, Cumartesi. 30 Ocak 2009 tarihinde erişilmiştir.
21. ^ "Charles Edison, 78, Ex-Governor Of Jersey and U.S. Aide, Is Dead", New York Times, Kasım 26, 1992. 2009-01-30 tarihinde erişilmiştir.
22. ^ Evliliği. 30